Το χθεσινό “Εμπάργκο”: ο Θάνος, ο Άλκης και εμείς που περπατήσαμε μαζί τους…

Γράφει ο Μιχάλης Κανάκης.

«Στην Ιστορία της Ποίησης οι μεγάλοι Ποιητές μάς δείχνουν με σημάδια όψεις του μέλλοντός μας. Στην Ιστορία του Τραγουδιού οι μεγάλοι στιχουργοί το δηλώνουν απλά και ξεκάθαρα. Βλέπουν και εκφράζουν πριν από εμάς αυτό που θα γίνει συνείδηση κάποια χρόνια μετά. Η Τέχνη δεν αξίζει τον κόπο αν μόνο αντανακλά αυτό που γίνεται τώρα και που τώρα είναι κατανοητό. Πρέπει να δείχνει, να φωτίζει, να μεγεθύνει τις -καλά- κρυμμένες πλευρές των γεγονότων. Αυτό κάνει ο Αλκαίος στο Εμπάργκο. Τραγούδια συγκυρίας, τραγούδια που θα λειτουργούν στο μέλλον ως αρχαιολογικά ευρήματα.»

Με αυτά τα λόγια του ίδιου του Θάνου Μικρούτσικου, λόγια για τον Άλκη Αλκαίο, ξεκίνησε η συναυλία-παρουσίαση της επανεκτέλεσης/επανακυκλοφορίας του «Εμπάργκο».

Δίσκος ορόσημο στη δισκογραφία του Θάνου Μικρούτσικου, το πρώτο του έργο αποκλειστικά βασισμένο σε ποίηση του Άλκη Αλκαίου, τον «ποιητή που υποδυόταν τον στιχουργό» όπως έλεγε ο Θάνος. Σχεδόν 40 χρόνια από την πρώτη κυκλοφορία του, του Εμπάργκο παραμένει σύγχρονο. Αυτό οφείλεται στις πρωτοποριακές ενορχηστρώσεις του Μικρούτσικου αλλά και στα ποιήματα του Αλκαίου που έχουν σαν άμεση αναφορά τον άνθρωπο και μένουν διαχρονικά.

Οι αναφορές του Αλκαίου στα ποιήματά του, και συγκεκριμένα στο Εμπάργκο, δεν περιορίζονται στα σύνορα της χώρας μας, αλλά καταπιάνεται με πρόσωπα και καταστάσεις που ξεπερνούν την ελληνική πραγματικότητα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα στο Εμπάργκο είναι το «Μες στο Χημείο του Μαγιού (Τουρκία `81)» που μας παραπέμπει στη σφαγή της πλατείας Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης την Πρωτομαγιά του 1977, όταν παρακρατικοί άνοιξαν πυρ εναντίον διαδηλωτών που βρίσκονταν εκεί για τον εορτασμό της εργατικής Πρωτομαγιάς, αλλά και τα κινήματα αλληλεγγύης στους Τούρκους αγωνιστές εκείνη την περίοδο ανά τον κόσμο («να κάνει ο Χικμέτ διαδήλωση στη Ρώμη»..).
Όπως επίσης στο κομμάτι «Γαμμαγραφία- Σαλβαντόρ `80» όπου στο πρόσωπο του Μιγκέλ αναγνωρίζει τον κάθε ήρωα-θύμα της αντίστασης κατά της στρατιωτικής χούντας που είχε επιβληθεί στο Ελ Σαλβαδορ, το Γενάρη του 1980.

Οι φρεσκαρισμένες οι ενορχηστρώσεις, που έχει αναλάβει ο επί χρόνια συνεργάτης (alter-ego του Μικρούτσικου) Θύμιος Παπαδόπουλος, δίνουν μια νέα πνοή στο έργο. Άλλωστε οι πρώτες συζητήσεις για την νέα μορφή, είχαν γίνει όσο ο Θάνος ήταν εδώ. Μάλιστα, είχε αναφέρει πως ίσως να μην έπρεπε να χρησιμοποιήσει τόσους διαφορετικούς ερμηνευτές στην αρχική κυκλοφορία. Πράγμα που συμβαίνει εδώ με το Θηβαίο και τον Πασχαλίδη που αναλαμβάνουν τις ερμηνείες. Πότε μοιράζονται τα φωνητικά όπως στο «Κακοήθες Μελάνωμα», πότε ο καθένας ξεχωριστά όπως στο «Γαμμαγραφία (Σαλβαντόρ 80) που ερμηνεύει ο Πασχαλίδης ή το «Ωδή σ΄ ένα δρομέα ημιαντοχής» που ερμηνεύει ο Θηβαίος. Ενώ συμμετέχει και ο Γιάννης Κότσιρας στο «Ερωτικό» και στο «Μεταμεσονύχτιο».

Υπάρχει όμως και μία προσθήκη. Το ποίημα «Spleen» που ενώ είχε ηχογραφηθεί, τελικά δεν είχε συμπεριληφθεί στην πρώτη κυκλοφορία του 1982. Έτσι εδώ έχουμε την πρώτη κυκλοφορία του με το πολύ συγκινητικό φινάλε, με τον Θάνο να ακούγεται να ερμηνεύει(πιάνο-φωνή) την τελευταία στροφή:

«Μα δεν κουνιέται ούτε φύλλο,

όλα εδώ είναι μονότονα,

να’χα τουλάχιστον μια αγάπη,

κάπως την ώρα μου να σκότωνα»

Εκείνη τη στιγμή νιώσαμε τόσο έντονη την παρουσία του Θάνου στη σκηνή. Εκεί στα αριστερά, στο πιάνο του, να παίζει, να διευθύνει, να ερμηνεύει και να μας συμπαρασύρει στην ένταση.

Με την ολοκλήρωση της ερμηνείας του «Εμπάργκο» στο σύνολό του, ακολούθησε μια γιορτή-αφιέρωμα στο σύνολο της πορείας του Θάνου Μικρούτσικου. Ο Πασχαλίδης, ο Θηβαίος, η Αντωνοπούλου, ο Κότσιρας, ο Θωμαΐδης και ο Μητσιάς, κάποιοι από αυτούς που περπάτησαν μαζί του, ήταν επί σκηνής για να ερμηνεύσουν μέρος της κληρονομιάς που άφησε ο Θάνος. «Μικρόκοσμος», «Άννα μην κλαις», «Καραντί», «Τυμβωρύχος», «Άμλετ της Σελήνης», «Για μια Ντολόρες», «Σταυρός του Νότου» και πολλά άλλα, για να κλείσουν τη βραδιά όλοι μαζί επί σκηνής με τη «Ρόζα» και τη «Θεσσαλονίκη» αλλά και το «Η πιο όμορφη θάλασσα» με τους στίχους του Ναζίμ Χικμέτ να τραγουδιούνται σχεδόν α καπέλα, ενώ στην οθόνη πίσω να φαίνεται γραμμένη από το Θάνο η -εμπνευσμένη από τον Καββαδία- φράση «Κατάκτησε το αδύνατο» Αυτό δηλαδή που λέει “Χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία”.

Μέσα σε αυτή την παράξενη εποχή του covid, όπου παρακολουθούμε τις συναυλίες καθήμενοι, με αποστάσεις και μάσκα, αρκετός ο κόσμος βρέθηκε στο Christmas Theater εχθές, Πέμπτη 23/12, σε μια συναυλία- μεγάλο αφιέρωμα στο έργο του Θάνου Μικρούτσικου. Χαρακτηριστική ήταν η συμμετοχή του κόσμου όταν οι ερμηνευτές μας καλούσαν να τραγουδήσουμε παρέα και φάνηκε πόσο μας έχουν λείψει τέτοιες στιγμές.

Βρεθήκαμε σε μια γιορτή, όπως θα την ήθελε και ο Θάνος, όπως θα ήθελε να τον θυμόμαστε και να παίρνουμε ανάσα, θάρρος και δύναμη μέσα από το έργο που άφησε.